همانطور که فرش دستباف از هنر دست قالی بافان تهیه می‌شود، مواد اولیه آن‌ نیز باید طبیعی باشد تا بتواند کیفیت خود را حفظ کند. از موارد متعددی برای این منظور استفاده می‌شود. یکی از نخ‌های مورد استفاده در این صنعت، حاصل پشم و موی بدن حیوانات اهلی مانند بز، گوسفند یا شتر است. موی این حیوانات به روش‌های مختلفی جمع آوری می‌شود و کرک و پشم از این طریق تهیه می‌شود. این مواد اولیه به نخ تبدیل شده و در نهایت فرش دستبافت به کمک این نخ‌ها بافته می‌شود. اما ممکن است از خودتان بپرسید آنچه به نام فرش دستباف پشمی یا فرش دستباف کرکی می‌شنوید چه نوع فرشی هستند و تفاوت آن‌ها با هم چیست؟ در ادامه ایران راگ به بررسی این مقوله می‌پردازد تا بیشتر با این واژه‌ها و کاربرد آن‌ها آشنا شوید.

فرش کرک و فرش پشم چیست؟

قطعا می‌دانید که نام این فرش‌ها از نوع نخ که در آن‌ها استفاده می‌شود، گرفته شده است. به عنوان مثال فرش کرک، حاصل نخ درست شده از کرک است. برای تهیه نخ این فرش دستبافت، از کرک بز، گوسفند و شتراستفاده می‌شد.

روش تهیه کرک بدین صورت است که با شانه‌های مخصوص، موهای بدن این حیوانات را شانه کرده و مقداری از موی آن‌ها که با شانه خارج می‌شوند به عنوان کرک استفاده می‌شود. این کار بارها و بارها انجام می‌گیرد و توسط عشایران جمع آوری و به فروش می‌رسد. کرک‌ها همان موهایی هستند که از بدن آن‌ها کنده شده‌اند و رنگی مشابه رنگ سایر موهای بدن حیوانات دارند. جنس آن‌ها نیز مقاومت بالایی دارد و این امر آن‌ها را برای مصارفی مانند بافت فرش دستباف کرکی و تهیه نخ مناسب کرده است.

فرش پشم نیز مدل دیگری از انواع فرش‌های دستباف است که کیفیت آن نیز بالاست. نخی که در این فرش به کار می‌رود از پشم گوسفند به دست می‌آید. معمولا دامداران، پشم گوسفندان خود را سالی یک بار و در بهار با قیچی مخصوص می‌چینند. این پشم توسط زنان بافته شده و به کارخانه‌های ریسندگی فروخته می‌شود. البته زنانی که خودشان در زمینه قالی بافی فعالیت می‌کنند، پشم گوسفند را به کمک رنگ‌های مختلف، رنگ کرده و دار قالی خود را می‌آویزند. پشم دارای کیفیت بالایی است و مدتی طولانی می‌تواند بدون فرسودگی در فرش باقی بماند.

فرش دستباف پشمی و کرکی به علت این که از نخ‌های طبیعی در آن‌ها استفاده شده است، ایجاد حساسیت نمی‌کنند. به همین علت قیمت آن‌ها بالاست. این نوع فرش دستباف برای کسانی که به نخ‌های مصنوعی و مواد شیمیایی حساسیت دارند، گزینه مناسبی محسوب می‌شود.

محصولات بیشتر: فرش سنتی ایرانی

تفاوت‌های فرش پشمی و کرکی در چیست؟

همانطور که گفته شد، کرک از موهای نازک و لطیفی که بر روی بدن برخی حیوانات اهلی قرار دارد و در شانه می‌ماند به دست می‌آید. این محصول ضخامت بالایی ندارد و نسبت به پشم به مراتب نازک‌تر است. تفاوت‌های فرش پشمی و کرکی را در ادامه به صورت مختصر بررسی می‌کنیم:

1. فرش کرکی دارای نخ‌های لطیف‌تر نسبت به فرش‌های پشمی است. فرش پشمی ضخامت بالایی دارد و همین امر نیز سبب می‌شود تا ماندگاری بالاتری داشته باشد.
2. از نظر ظاهری، فرش‌های پشمی درخشندگی بیشتری دارند. به خصوص پس از این که مدت زمان زیادی از آن استفاده کردید، کیفیت اولیه خود را از دست نمی‌دهند و مقاومت بالایی در رنگ و کیفیت ظاهری آن‌ها دیده می‌شود. این خصوصیت به نسبت در فرش‌های کرکی کمتر است. البته نباید این نکته را نادیده بگیرید که فرش‌های دستباف کرکی نیز نسبت به نخ‌های مصنوعی قطعا بهتر و باکیفیت‌تر هستند.
3. فرش پشمی به علت ضخامت بالای نخ و ماندگاری بهتر، حس گرمی بیشتری را منتقل می‌کند. فرش‌های کرکی معمولا نازک‌تر هستند.
4. به علت ضخامت بیشتری که پشم نسبت به کرک دارد، مقاومت آن نیز بالاتر است و به سادگی پاره یا از هم گسسته نمی‌شود. کرک حاصل موهای ضعیت‌تر است.

با توجه به این توضیحات، فرش دستباف پشمی و کرکی را می‌توان به سادگی بر اساس ضخامت نخ آن‌ها از هم تشخیص داد. گرمای بهتر، درخشندگی و جلای نخ به کار رفته و … همگی یک فرش شناس را برای تشخیص این دو نوع فرش دستبافت از هم یاری می‌کند.

محصولات بیشتر: فرش دستباف مدرن

فرش کرک بهتر است یا پشم؟

با توضیحاتی که در مورد فرش دستباف کرکی و فرش دستباف پشمی ارائه شد، قطعا خودتان پاسخ را می‌دانید. اما بهتر است مزایا و معایب این دو فرش را در کنار هم ببینیم. به طور کلی این دو نوع، از فرش‌های با کیفیت و مرغوب هستند که قیمت بالایی دارند؛ اما انتخاب بین این دو باید هوشمندانه صورت گیرد. اگر قصد دارید یک فرش باکیفیت و مقاومت بالا برای مدتی طولانی خریداری کنید، فرش های دستباف پشمی بهترین گزینه برای شما خواهد بود. به علاوه رنگ پشم و جلای آن به مراتب بهتر از کرک است. کرک ضعیف و دارای رنگی مات است. حتی در صورتی که از رنگ‌های مرغوب برای رنگرزی این نخ استفاده شود، باز هم درخشندگی و کیفیت پشم را نخواهد داشت.

پشم به مرور زمان کیفیت خود را از دست نمی‌دهد. این نخ از پشم‌های مقاوم گوسفند تهیه شده است. در صورتی که کرک همانطور که از نحوه تهیه آن مشخص است، مقاومت کمی دارد و به راحتی از بدن این حیوانات جدا می‌شود.

البته برای کسانی که هزینه خرید نیز برایشان مهم است، خرید فرش دستباف کرکی، گزینه مناسب‌تری است. به علاوه وزن سبک‌تر، ضخامت کمتر و دمای پایین‌تر این فرش آن را برای برخی سلیقه‌ها مناسب کرده است. به طور کلی انتخاب یک فرش دستبافت ایرانی مناسب، بسته به شرایط مشتری نیز می‌تواند باشد؛ اما از نظر فرش شناسی و کیفیت، فرش پشمی به یقین، کیفیتی به مراتب بالاتر خواهد داشت.

محصولات بیشتر: فرش دستباف ابریشم

قیمت فرش کرکی و پشمی

یکی از عواملی که در توضیح هر محصولی برای مشتری، مخاطب و جامعه هدف اهمیت دارد، قیمت محصول است. به خصوص در زمینه فرش دستباف که قیمت‌های آن گاهی آنقدر بالاست که می‌تواند تفاوت بسیار زیادی بین دو مدل مختلف ایجاد کند. هر چند قیمت گذاری روی فرش دستباف کرکی و پشمی می‌تواند وابسته به موارد متنوعی باشد؛ اما برخی فاکتورهای تاثیر بیشتری بر قیمت فرش کرکی و پشمی دارند. این موارد را می‌توان به صورت زیر شرح داد:

1. جنس نخ جزو مهم‌ترین عواملی است که در خرید فرش دستباف و قیمت آن موثر است. در مورد قیمت فرش پشمی و کرکی، قطعا قیمت فرشی که از جنس پشم است، بالاتر است. زیرا کیفیت آن بهتر است.
2. طرح فرش نیز در قیمت گذاری موثر است. برخی طرح‌های خاص می‌تواند بسیار گران قیمت باشد؛ زیرا اجرای آن‌ها سخت‌تر است و زیبایی و جزئیات آن‌ها باعث می‌شود تا طرفداران بیشتری را بین دوستداران فرش دستباف ایرانی داشته باشد.
3. برای رنگ کردن نخ از مواد متنوعی استفاده می‌شود، مواد طبیعی و ماندگارتر می‌تواند جزو عواملی باشد که بر روی قیمت فرش کرکی و پشمی موثر باشد. برخی طراحان فرش، ترجیح می‌دهند از نخ‌هایی با رنگ طبیعی استفاده کنند. در این مواقع باید نخ از پشم گوسفندان سفید یا رنگ‌های خاص تهیه شود. این نوع نخ نیز کیفیت و قیمت بالایی دارد و بر روی قیمت خرید فرش دستباف تاثیر به سزایی دارد.

جمع بندی و نتیجه گیری

فرش دستبافت از پشم گوسفندان که از بدن آن‌ها با قیچی جدا می‌شود و کرک آن‌ها که لابلای شانه می‌ماند تهیه می‌شود. این دو نوع فرش به علت مواد اولیه تقریبا مشابه هستند و گاهی با هم اشتباه گرفته می‌شوند؛ اما فرش دستباف پشمی دارای کیفیت بالاتری است و قیمت آن نیز بالاتر است.

محصولات بیشتر: فرش درشتباف یا گبه