هر شهر یا کشوری دارای محصولاتی است که نشانه اصالت آن منطقه است. برخی از این محصولات در حدی خود را با یک منطقه عجین کرده اند که با شنیدن نام آن‌ها، خود به خود ذهن به سمت آن کشور می‌رود. در تمام دنیا نیز ایران را به عنوان سرای تمدن فرش به خصوص فرش دستباف ایرانی می‌شناسند. ایران سرای تمدن و فرهنگ، ناب‌ترین انواع قالی دستباف را نه تنها برای بازار داخلی، بلکه برای صادرات و بازارهای جهانی آماده می‌کند. طرح و نقش‌هایی که در قالی دستباف ایرانی دیده می‌شود، نشانه اصالت این فرش‌های اصیل دستباف است.

در ادامه این بخش از مقاله ایران راگ به بررسی فرش‌های ایرانی و ویژگی‌های آنها می‌پردازیم.

هنر و اصالت فرش دستباف ایرانی

عواملی که سبب شده است تا قالی دستباف ایرانی در دنیا شناخته شده باشد، فقط زیبایی ظاهری آن نیست. تلفیق هنر و اصالت را نمی‌توان در این فرش‌ها نادیده گرفت. هنر فرش ایرانی از چشم هیچ هنرمندی پنهان نمی‌ماند. نقش‌های اسلیمی و قاجاری در کنار هنرهایی که از طبیعت زیبا گرفته شده است، همگی به زیبایی و با جزئیات کامل در قالی ایرانی به چشم می‌خورد. البته نباید این نکته را نادیده گرفت که فرش دستباف ایرانی از گذشته تا کنون جزو دارایی‌های ارزشمند در هر خانه‌ای بوده است. قدمت این هنر باعث شده است تا اصالت آن در نقش و نگارهای قالی بیشتر دیده شود و از طرح‌های کلاسیک و سنتی در قالی‌های ابریشمین استفاده شود.

تاریخچه فرش دستباف ایرانی

برای این که بهتر اصالت فرش‌های دستباف ایرانی را بشناسید، داشتن اطلاعاتی در مورد تاریخچه این هنر ارزشمند، خالی از لطف نیست! هنرهایی که ریشه در آداب و سنن یک جامعه دارند، ماندگاری بیشتری خواهند داشت. تاریخچه قالی دستباف به دوره‌های پیش از اسلام برمی‌گردد. شواهد تاریخی نشان می‌دهد، طرح‌ها و نقوش فرش مربوط به دوره هخامنشیان در آثار تاریخی دیده می‌شود. در کتاب تاریخ طبری از قالی دستباف ایرانی با نام بهار خسرو یاد شده است. در این فرش، طرح‌هایی آراسته با طبیعت، گل و باغ، پرندگان و جوی‌های روان دیده می‌شود.

قالی بافی در زمان‌های گذشته در مناطق مختلف رایج بوده است. به خصوص در بین عشایران و بادیه نشینان، یکی از روش‌های کسب درآمد بوده است. نخ حاصل از پشم گوسفندان، توسط زنان عشایر ریسیده می‌شد و بعد از رنگرزی به سبک‌های سنتی، به عنوان هنری آراسته با نقش و نگار در فرش دستباف ایرانی خود را نشان می‌داد. قالی بافی در مناطق فارس در قرن سوم تایید شده است. البته مهم‌ترین دلایلی که می‌تواند تاریخچه قالی بافی را مشخص کند، آثار و نقش و نگارهایی است که هر کدام در هنرهای گذشته و آثار نقاشان دیده می‌شود.

انواع فرش دستباف ایرانی

انواع فرش‌های دستباف در بازار وجود دارند تا مشتریان بر اساس نیاز و سلیقه خود، بهترین نوع را خریداری کنند.

فرش سنتی

فرش دستباف صدها سال است که در کشورهای مختلف به خصوص ایران بافته می‌شوند. طرح‌های سنتی و نقشه‌های کلاسیک آن‌ها تنوع زیادی دارند. نقشه‌های اسلیمی، شکل‌های هندسی، طبیعت و مواردی از این قبیل، خود را در بافت فرش سنتی ایرانی نشان می‌دهند.

فرش مدرن

با توجه به دکوراسیون مدرن که در حال حاضر استفاده می‌شود، استفاده از نقش و طرح‌های مدرن را نیز در فرش‌ها رقم زده است تا هر سلیقه‌های مدرن هم بتوانند از فرش دستباف بهره ببرند. فرش دستباف مدرن معمولا از نقش‌های فانتزی، مدل روز و جدید استفاده می‌کنند.

فرش درشت بافت یا گبه

یکی از انواع فرش‌های دستباف اصیل، فرش‌ درشت باف است که دارای ضخامت بالا هستند. همچنین پرز آن بلندتر از فرش‌های معمولی است. این نوع فرش دستباف برای مناطقی که آب و هوای سرد دارند بهترین گزینه است تا سرمای زمین به سمت بالا نفوذ کمتری داشته باشد.

فرش چهل تکه

طرح‌های چهل تکه از فرش دستباف یکی از جالب ترین انواع فرش است. این نوع فرش دستباف از تکه‌های مختلف فرش که در کنار هم دوخته شده اند تشکیل می‌شود. معمولا فرش دستباف چهل تکه روی زمینه ای از جاجیم، چرم و حتی بدون زمینه دوخته می‌شود. معمولا این تکه‌ها از بخش‌های سالم  فرش‌های دستباف قدیمی به دست می‌آید.

فرش پشم و کرک

پشم و کرک حاصل موی تن حیوانات اهلی مانند گوسفند، شتر و بز است. معمولا فرش کرک جنس و کیفیتی بهتر از فرش پشمی دارد. کرک حاصل از شانه زدن موهای این حیوانات است و مقاومت کمتری نسبت به پشم دارد. با این حال فرش دستباف پشم و کرک جزو فرش‌های باکیفیت و مرغوبی بوده که ضد حساسیت هستند. به همین علت طرفداران زیادی در بین مشتریان بازار فرش دارند.

فرش دستباف ابریشم

یکی از گرانبهاترین و ارزشمندترین فرش‌هایی که در بین انواع دستباف می‌توانید ببینید، فرش دستباف ابریشم است. ابریشم نخی نرم و لطیف است که در کنار زیبایی فرش ایرانی، کیفیت این فرش را به مراتب افزایش داده است. به علت قیمت بالایی که فرش دستباف ابریشم دارد، معمولا این قالی در اندازه و ابعاد کوچک‌تر تولید می‌شود. قالیچه‌های یک متری تا متراژ بالا از قالی دستباف ابریشم در بازار موجود است. زیباترین طرح‌های اسلیمی، خطیبی، گل ابریشم و … در این نوع قالی دستباف ایرانی به نمایش گذاشته می‌شود. لطافت ابریشم نیز باعث می‌شود تا زیبایی فرش بیشتر به چشم آید. این فرش‌های اصیل دستباف آنقدر ارزشمند هستند که همیشه طرفداران خاص خود را دارند.

 

انواع طرح فرش دستباف ایرانی

قالی شناسان، طرح‌های مختلفی را برای فرش اصیل ایرانی بررسی می‌کنند. انواع طرح‌های متنوع از طبیعت، انسان‌ها، جانوران، پرندگان و … همگی در این فرش‌ها دیده می‌شوند. طرح‌های مختلفی که در قالی دستباف ایرانی به کار رفته است، دارای نام‌های مخصوص خود هستند. این آثار و طرح‌ها اکثرا برگرفته از نمادهای مشخصی هستند که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

1.  طرح‌های اسلیمی: این طرح شاخه‌های دورانی در میان برگ‌ها را نشان می‌دهد. این نام احتمالا از کلمه اسلیم یعنی جوانه نشات می‌گیرد. البته برخی معتقدند، طرح‌های اسلیمی در لغت به اسلام برمی‌گردد؛ زیرا در هنرهای اسلامی و گنبدها هم زیاد به چشم می‌خورد.
2. طرح شاه عباسی: گل معروف شاه عباسی به همراه بند ختایی و یا تلفیق این طرح با اسلیمی در این دسته هستند. شاه عباسی جانوری، درختی، افشان شاه عباسی و … در این رده قرار دارند.
3. طرح افشان: در اکثر طرح‌های فرش دستبافت ، کلیه اجزا با هم مرتبط و پیوسته هستند. در صورتی که طرح افشان این پیوستگی وجود ندارد و گل و برگ‌ها و شاخه‌ها به صورت پراکنده بر روی فرش دیده می‌شوند.
4. طرح اقتباسی: این طرح شباهت زیادی با طرح‌های گوبلنی و قفقازی دارد. طرح‌های مناطق مرزی نیز بیشتر از این طرح الگو گرفته اند.
5. طرح‌های دیگری مانند طرح واگیره ای، درختی، ترکمن و … نیز در بین انواع طرح‌های قالی دستباف ایرانی دیده می‌شوند.

مشخصات فرش دستباف کاشان

احتمالا قالی دستباف ایرانی کاشان را می‌شناسید. کاشان یکی از شهرهایی است که بیشترین تولیدات فرش اصیل دستباف ایرانی را دارد. بافت لول این فرش یکی از خصوصیات مشخص آن است. همچنین گره متقارن یا گره بافت فارسی در این نوع فرش دستبافت دیده می‌شود. هر چند فرش دستباف کاشان دارای طرح‌های متنوعی است؛ اما استفاده از لچک و ترنج شاه عباسی در بافت این فرش بسیار دیدنی است. همچنین از نظر رنگ، سرمه ای، لاکی، آبی الماسی، کرم و … بیشترین رنگ‌هایی است که در این فرش به کار رفته است. قالی شناسان این فرش را از نوع چله کشی فارسی آن نیز می‌شناسند. از این رو هر کسی که می‌خواهد بهترین فرش‌های دستباف ایران را خریداری کند، با شناخت مشخصات فرش کاشان می‌تواند خریدی عالی داشته باشد.

ویژگی‌های قالی دستباف تبریز

شهر جهانی فرش، لقبی است که بر روی شهر تبریز قرار گرفته است. همین لقب خود می‌تواند نشانگر قدمت و کیفیت فرش دستباف تبریز باشد. نقش‌های متنوع و اصیلی در فرش‌های تبریز به کار گرفته شده است. رنگ‌های مرغوب و طرح‌های خاص فرش دستبافت تبریز، سبب شده است تا طرفداران زیادی داشته باشد. قالی دستباف تبریز، طرح‌های  بسیار متنوعی دارند. طرح سالاری، طرح ماهی، طرح هریس، طرح علیا، طرح نامی، طرح گلستان، گنبد، گل ابریشم، خطیبی و … جزو طرح‌های پرطرفدار تبریز هستند که به گونه‌ای خاص نمایانگر هنر ایرانی در فرش تبریز هستند. ظرافت بافت، کیفیت بالای رنگ و دقت در جزئیات همگی از مشخصات ویژه‌ای است که در این فرش می‌بینید.

خرید و قیمت فرش دستباف ایران

حال که کلیاتی از فرش‌های دستباف ایرانی مورد بررسی قرار گرفت. بهتر است اطلاعاتی نیز در مورد هزینه و خرید آن‌ها نیز داشته باشید.

عوامل مختلفی روی قیمت فرش موثر هستند که برخی از آن‌ها شامل موارد زیر است:

1. جنس نخ و تار و پود فرش؛
2. کیفیت بافت و جزئیات آن؛
3. طرح فرش؛
4. نوع فرش؛
5. برند؛
6. تاریخچه قالی دستباف و قدمت آن؛
7. متراژ قالی و …

این عوامل همگی می‌توانند روی قیمت تمام شده فرش تاثیر داشته باشد. خرید فرش دستباف نه تنها برای استفاده‌های شخصی و منازل استفاده می‌شود؛ بلکه برای بخش صادرات نیز طرفداران زیادی دارد. از این رو باید به این نکته دقت داشته باشید که کیفیت فرش اهمیت ویژه‌ای دارد. خرید قالی دستباف ایرانی از مراکز معتبر که تضمین اصل بودن محصول را به مشتری ارائه می‌دهند، نکته‌ای است که باید به آن توجه داشته باشید.

فرش ایرانی در تمام دنیا طرفداران خاص خود را دارد و به عنوان یک دارایی ارزشمند محسوب می‌شود. طرح‌های مختلف و اصیل به گونه‌ای زیبا در انواع فرش دستبافت به چشم می‌خورد. تاریخچه فرش دستباف در ایران به دوره‌های پیش از اسلام برمی‌گردد و قدمت طرح‌های اصیل و قدیمی بسیار بالاست. البته با توجه به این که فرش‌های دستباف ایران کیفیت و ارزش بالایی دارد، باید برای خرید قالی دستباف اصل به مراکز معتبر مراجعه کرد. همچنین شناخت فرش اصیل ایرانی برای این منظور می‌تواند کمک شایانی به خریداران کند. خرید فرش ایرانی اصل و مرغوب، به عنوان یک دارایی ارزشمند همیشه کنار شما خواهد بود.