هر کشوری با یک یا چند نماد خاص شناخته می‌شود. این نمادها ممکن است شخصیتی بزرگ، محصولی صادراتی، آثار باستانی و … باشند. فرش ایرانی نیز به عنوان یک نماد برتر در کل دنیا توانسته است جای پای خوبی برای خود باز کند. هر کسی بخواهد بهترین نوع فرش را مثال بزند، نام فرش دستباف ایرانی اولین چیزی است که به ذهن‌ها خطور می‌کند. البته این شناخته شدن مربوط به سال‌های اخیر نیست و فرش سنتی ایرانی از گذشته تا کنون زبانزد خاص و عام بوده است. هر چند در حال حاضر طرح‌های مختلفی برای فرش دستبافت در نظر گرفته شده است؛ اما فرش ایرانی سنتی نشان دهنده همان اصالتی است که باعث شده تا این محصول صادراتی در بازارهای جهانی خوش بدرخشد. طرح های فرش سنتی ایرانی محدود بودند و شناخت آن ها برای خرید فرش اهمیت دارد. برای این منظور باید اطلاعاتی کامل در این زمینه داشته باشید. ایران راگ همراه شماست تا اطلاعاتی جامع و کامل در این زمینه به شما ارائه دهد.

محصولات بیشتر: فرش دستباف

مروری بر تاریخچه فرش سنتی ایرانی

اصالت و قدمت زیاد فرش دستباف ایرانی آن را ارزشمندتر کرده است. فرش نوعی زیرانداز است که از الیافت مختلف مانند پشم، پنبه، ابریشم، کرک و … تهیه می‌شود. البته گاهی استفاده های تزئینی نیز دارد. قالی یا فرش ایرانی به بافته های گره دار گفته می‌شود. تاریخچه این فرش ابتدا از کشورهایی مانند ایران، قفقاز و ترکمنستان شروع شده است. قدمت فرش دستباف به سال های قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد. البته با توجه به تحقیقات انجام شده، ایرانیان اولین قومی بودند که به بافت قالی پرداختند.

تاریخچه فرش های پرز دار یا قالی سنتی ایرانی به هزاره پنجم و ششم قبل از میلاد برمی‌گردد. در گذشته قالی ایرانی را پازیریک نام نهاده بودند و بافتی هخامنشی دارد. جنگ های صلیبی سبب شد تا قالی های ایرانی به اروپا برده شوند و از همان ابتدا توانستند توجه اروپاییان را به این هنر زیبا جلب کنند. در هزاره دوم قبل از میلاد انسان توانست چگونگی ریسیدن نخ ها و ساختن طناب را کشف کند و همین امر شروع خلاقیت هایی بود که به بافت فرش انجامید. فرش های مختلفی از ادوار گوناگون پیدا شده است و همین امر سبب می‌شود تا نتوان به راحتی زمان پیدایش آن را مشخص کرد. فقط کافیست بدانید این هنر اصیل ایرانی و فرش دستبافت ایرانی قدمتی هزاران ساله دارد.

محصولات بیشتر: فرش دستباف مدرن

انواع فرش سنتی ایرانی و کلاسیک 

فرش های دستبافت ایرانی دارای تنوع بسیار زیادی هستند. در اصل آنچه امروز به نام های مختلف بر روی فرش ها شناخته می‌شود، معمولا از گذشته تا کنون همراه آن ها بوده است. هر منطقه با توجه به طبیعت اطراف خود، محیط زندگی و … نقش و نگارهای خاصی را در فرش های خود به کار می‌بردند. از طرفی نوع گره نیز در فرش های برخی مناطق با هم متفاوت است. روی هم رفته قالی سنتی ایرانی انواع مختلفی دارد که رایج‌‌ترین آن ها به شرح زیر هستند:

فرش ترکمن

جزو فرش های دستباف با ارزش بالا است که مدل های زربافت و ابریشمی آن در گذشته وجود داشتند که در نهایت به ونیز راه یافتند. فرش مود خراسان: این قالی سنتی ایرانی مانند قالی‌های مشهد بافته می‌شود؛ اما تولید آن کمتر است. اندازه آن ۸ متر مربع و دارای رنگ‌های همخوان و اکثرا تیره است.

فرش مشهد

قالی بافی در مشهد بیش از ۵ قرن قدمت دارد و یکی از قدیمی‌ترین فرش‌های دستباف ایرانی است. نقش‌های آن‌ها ترنج، پیچک و نقوش اسلیمی است. این نوع قالی سنتی ایران معمولا به کشورهای غربی صادر می‌شود.

فرش زنجان  

این فرش سنتی و کلاسیک ایرانی نیز نقش قابل توجهی در بخش صادراتی دارد. در اصل قدمت فرش بافی به زمان اردشیر بابکان  در این شهر برمی‌گردد. طرح و رنگ‌های زیبای فرش زنجان آن را برای اروپایی‌ها بسیار جذاب ساخته است.

فرش شیراز

این فرش دارای رنگ‌های تیره است و قالیچه افشاری نیز نام دارد. ساختار تار و پود این فرش از کتان است و از بوته‌های متنوع تزئینی به صورت تکراری یا تکی در آن استفاده می‌شود.

فرش بیرجند

از دیگر انواع فرش دستباف سنتی ایرانی فرش بیرجند را می‌توان نام برد. خصوصیت ویژه این فرش، رنگ‌های قرمز، زرد، نارنجی و روشن است. به علاوه این فرش‌ها در متراژ بالا و گاهی تا ۲۰ مترمربع نیز بافته می‌شوند. تار و پود این فرش بیشتر از نوع پشم است.

فرش بلوچ

 در بخش سیستان و بلوچستان نیز قالی سنتی رواج داشته است. این فرش‌ها نقشی مشابه فرش ترکمن دارند. بیشتر از رنگ‌های طبیعی برای رنگ کردن نخ این فرش‌ها استفاده می‌شود.

فرش شناسان با دیدن هر فرش می‌توانند تشخیص دهند که کدام نوع است و از چه تار و پود یا رنگی در آن‌ها استفاده شده است.

محصولات بیشتر: فرش درشتباف

روش‌های بافت فرش سنتی ایرانی

فرش سنتی ایرانی به روش‌های مختلفی نیز بافته می‌شوند. اساس تفاوت این بافت‌ها معمولا در نوع گره‌ها و چله کشی آن‌هاست. شیوه‌های بافت و انواع گره قالی دستبافت به دو صورت گره ترکی و گره فارسی است. اما مدل‌هایی مانند گره کمانشیب، بی گره بافی و … نیز رواج کمتری دارند. از نظر چله کشی نیز شیوه‌های بافت به صورت بافت لول، نیم لول، شیوه بافت تخت و بافت کرباس باف است. قالی سنتی ایرانی با تلفیقی از این روش‌ها توانسته است تنوع زیاد خود را ایجاد کند.

طرح‌های قالی و فرش سنتی ایرانی

فرش دستباف ایرانی دارای تنوع زیادی در طرح و رنگ است. بیشتر این طرح‌ها از طبیعت الهام گرفته شده اند. برخی از رایج‌‌ترین طرح‌ها در ادامه بررسی می‌شوند:

• طرح شاه عباسی: از گل‌هایی به صورت افشان، شاخه و … موسوم به شاه عباسی تشکیل شده است. طرح‌های لچک ترنج، سلسله ای، جانوری، ترنجدار و … زیرمجموعه این طرح هستند.
• طرح افشان: در این طرح قالی دستبافت گل‌ها و برگ‌ها به صورت پراکنده هستند و به هم متصل نیستند.
• طرح اسلیمی: این طرح از شاخه‌های دورانی و تجرد یافته طرح درخت تشکیل شده است. طرح‌های اسلیمی ترنج دار ،اسلیمی ماری و … از این نوع هستند.
• طرح ترکمن: از نقوش هندسی و شکستگی خطوط به وجود آمده اند و نوع چهار قاب، خورجینی، آخال و … از این نوع اند.
• ماهی درهم: این طرح در قالی ایرانی بومی و ایلی است که طرح‌های هندسی ذهنی و بدون نقشه است.
• سایر طرح‌ها مانند طرح‌های ابنیه اسلامی، واگیره ای، اقتباسی، ایلی، گلدانی، محرابی، گل‌فرنگ، تلفیقی و … نیز از دیگر طرح‌هایی هستند که در فرش دستباف سنتی به کار گرفته شده اند.

محصولات بیشتر: فرش دستباف چهل تکه

فرش‌های پیش از اسلام و موزه‌های فرش

قطعه‌هایی از فرش سنتی ایرانی در پازیریک کشف شده است که مربوط به عهد هخامنشی است. به علاوه فرش‌های معروفی مانند قالی شکار در موزه پولدی یوزولی ایتالیا، قالی معروف بهارستان، قالی چهارفصل در مجموعه ژانس آناردیا و .. … در موزه‌های ایران و جهان هستند. مهم‌‌ترین موزه‌های فرش دنیا که فرش‌های نفیسی از جمله فرش سنتی ایرانی در آنها وجود دارد، شامل موزه فرش باکو، موزه تاریخ هنر وین، موزه فرش ایران و … هستند.

قیمت فرش‌ سنتی قدیمی

فرش‌های دستبافت دارای قیمت بالاتری نسبت به فرش‌های ماشینی هستند. این امر کاملا طبیعی است؛ اما مساله‌‌ای که اهمیت دارد، قدمت فرش نیز می‌باشد. برخی اوقات داشتن فرش‌هایی خاص از دوران گذشته می‌تواند قیمتی چندین برابر یک فرش معمولی و جدید داشته باشد. برخی از انواع قالی سنتی ایرانی دارای ارزش عتیقه‌‌ای هستند و در موزه‌ها نگهداری می‌شوند. در مجموعه ایران راگ نیز می‌توانید تعدادی فرش سنتی دستباف را ببینید که از نظر قیمت و کیفیت کاملا اصل هستند.

خرید فرش ایرانی سنتی

فرش ایرانی سنتی جزو ارزشمندترین هنری است که در جهان نیز طرفداران زیادی دارد. تنوع زیاد این فرش‌ها حاصل از نوع بافت، رنگ و طرح، نوع گره، جنس فرش و زمان بافت آنهاست. برخی از فرش‌های دستباف قدیمی و ارزشمند در موزه‌های ایران و جهان نگهداری می‌شوند. حتی برخی از آن‌ها فقط تکه‌‌ای کوچک از یک فرش بزرگ است و همین تکه کوچک نیز ارزش بالایی دارد.